Мън кътет пире малашне? +акна наукён паянхи аталанёвне кура тъшмъртме пулать. Кёрлачён 29-мъшънче Шупашкарти коопераци институчъ Пътъм тънчери «Хальхи ёслёлёх: маларах пёхса хуни, фактсем, аталану тенденцийъсем» наукёпа практика конференцийъ ирттерчъ.

Онлайн мероприятие хутшёнакансем Чёваш Енрен =е= мар, Ра==ейри ытти хуларан та, Казахстанпа Узбекистанран та, Белару=ран та пурччъ. Ра==ей коопераци университечън ректоръ Алсу Набиева палёртнё тёрёх, хальхи ыйтусене шута илсе пърлехи ъ=е пурнё=ласан =ънъ ёслёлёх шкулъсем те ту­пёнмалла. «Пире пандеми йывёрлёхсене пъччен =ънтерме =ук­кине кётартса пачъ, =авёнпа пър-пърне пулёшса пымаллах», _ теръ вёл. Тъп тъллеве те палёртръ: аслё шкултан въренсе ту­хакансене хамёрён регионтах хёварма тёрёшмалла.

Чёвашпотребсоюз канашън председателъ Валерий Пав­лов паян ялта =амрёк специалистсен пълтеръшъ пысёкки пир­ки каларъ. +ънъ технологисемпе =ыхённё профессисене алла илнисем кирли уйрёмах сисънет. Ял темине хускатакан тата пулчъ. Ра==ей коопераци университечън наука ерт(=и Алек­сандр Суглобов санкцисемпе пандеми Ра==ей ял ху=алёх ата­ланёвне мънле витъм к(нине ёнлантарчъ. +ав витъм =ършыв бюджетне хытах пырса тивнъ, анчах =акён лайёх енъ те пур. Ют =ършывран хёш-пър тавара илсе килме чарни хамёрён производствёна вёйлатма май парать, конкурентлёха чака­рать. Санкцисем пирки кала=нё май тепър саманта та шута ил­мелле. Пътъм тънчери коммуникологи академийън президенчъ Феликс Шарков палёртнё тёрёх, =ършывсен хиръ= тёрёвън наукёри ъ=сене чёрмав к(мелле мар. Урёхла каласан, наукё­на политика хупёрламалла мар. +авён пекех вёл ёсчахсене хутшёнма =ънъ йышши платформа кирли =инчен те каларъ.

Ял чухёнлёхне мънле пътермелле? Белару= патшалёх ял ху=алёх университечън аслё преподавателъ Виктор Бло­хин кун пирки ятарлё доклад хатърленъ. Белару=ра ку ыйту­па пысёк ъ=сем туса ирттернъ, ятарласа тъпченъ те. +ынсем хулана ан туртёнччёр, ялтах юлччёр тесе теми=е агрохула йъркеленъ. Анчах ку та пулёшман. Республикёра урбаниза­ци 78 процентпа танлашнё. Тъпчевсем вара =акна кётартнё: =ынсем услам ъ=не пълсех кайма==ъ, ку вара чухёнлёхран тухассине чарса тёрать. +авёнпа Виктор Николаевич ял ха­лёхъпе тъл пулса бизнес ыйтёвъсене с(тсе явма, ятарлё консультацисем ирттерме, кредит парса пулёшу к(ме сънет.

Инфляци тата финанс секторън аталанёвъ =инчен Ра==ей Банкън Атёл-Вятка управленийън Чёваш Респу­бликинчи уйрёмън ерт(=ин =умъ Юрий Голубых кала=ръ. Иртнъ =улхи раштав уйёхънче пирън республикёра =улта­лёк инфляцийъ (снине палёртръ вёл, экономика хастар­лёхъ вёй илесси вара вёрахланнё. Анчах =акна та асёрха­малла: Чёваш Енри банк офисъсен шучъ Ра==ейри вётам кётартуран пысёкрах.

Искусственнёй ёс-хакёл этемлъхе мън патне илсе =ите­ресси =инчен те сёмах пулчъ конференцире. Ун пирки Пензё­ри патшалёх университечън уголовлё право кафедрин ерт(=и Георгий Романовский питъ кёсёклё доклад хатърленъ. «21 ъмър _ коммуникацисен тапхёръ, _ теръ вёл. _ Биомедицина ёслёлёхъ аталанса пыни пътъм этемлъхе пырса тивет». Хёш-пър тъслъхпе паллаштарчъ. Сёмахран, пър =ършывра этемън пу= мимине пирусран сивътекен чип вырна=тарнё. Ют чълхе­не ёса хывассине те =авнашкал мелпех пурнё=лама пулать имъш. +апла, наука пър вырёнта тёмасть. Робот ачана усра­ва илнъ =емье те пур. Дистанци мелъпе въренме учительсем вырённе роботсем хатърлесси =инчен те сёмах тухнё. Ан­чах кунта тепър ыйту =уралать: пътъм ъ=е роботсене шансан =ынсен мън тумалли юлать? Тата камсем-ха въсем – киборг­сем? Мън кътме пулать въсенчен? Вёйлё аталансан этемлъ­хе хиръ= тёмъ=-ши? +акнашкал хёрушлёх чёнах та пур иккен.

2021 =ула Сёр тата Хусан х(тълев чиккисене тума хут­шённисен ъ= паттёрлёхне халалланё. +авёнпа Шупашкар­ти коопераци институчън гуманитари дисциплинисемпе ют чълхесен кафедрин профессоръ, тъп наука сотрудникъ Ле­онид Таймасов хатърленъ доклад вырёнлё пулчъ. Хёйън ъ=ънче вёл шёпах =ак паттёрлёхён историне тишкернъ, кивъ сён (керчъксене илсе кётартнё, х(тълев линийъсене сёнла­кан карттё та вырна=тарнё.

Лариса Петрова.

Первоисточник: Газета «Хыпар» («Весть»), №10, 3 февраля 2021 г.